Alışverişlerde kampanya adı altında fiyat etiketlerin bir aşağıda bir yukarı kafa karıştıran oynamalarına son verilecek. Bundan Böyle fiyat etiketlerinde uygulanan asgari fiyat ve yeni kesilmiş fiyat yer alacak. Yüzde 70-90 indirim kandırmacaları son bulacak.
Tüketicileri sahte indirimlerden gözetmek için önemli bir adım atıldı. Bundan sonradan indirim etiketlerinde, 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat ile yeni kesik fiyat yer alacak ve satıcılar indirim oranını buna kadar duyuru edecek. Sahte kesilmiş her bir etiket için 615 lira suç oluşturan kesilecek. Mağazada 100 adet üründe sahte indirim gösteriliyorsa kesilecek suç oluşturan 61 bin 500 lira olacak.
Ticaret Bakanlığı, 1 Şubat’ta Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde tüketiciyi ‘sahte indirimle’ kandırmaya son verecek değişim yapmıştı. Bakanlık, 1 Mart’tan itibaren yürürlüğe girecek bu değişikliği, dün de EtiketYönetmeliği’ne ekledi. Bu Nedenle market, kozmetik, ayakkabı, giyim mağazalarında Sahte Indirim saptama edilen her bir kalem ürün etiketi için 615 lira Ceza kesilecek. Ticaret Bakanı Mehmet Muş, “Vatandaşlarımızı sahte indirimlerden gözetmek için manâlı bir adım attık. İndirimli ürünlerin etiketinde indirimden önceki fiyat ve indirilmiş fiyat birlikte gösterilecek. İndirimler son 30 günün en düşük fiyatı üzerinden yapılacak” dedi.
İndirim nasıl hesaplanacak
Tüketiciyle satıcılar aralarında anlaşmazlığa niçin olan ve satıcının indirim oranını, zaten fiyatı düşürülmüş bir ürünün, birincil satmak fiyatını esas alarak ‘yüzde 70 indirim, yüzde 90 indirim’ yazmasıyla başlayan tartışmalar sona erecek. 1 Mart’tan itibaren indirim etiketlerinde, 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat ile yeni indirilmiş fiyat yer alacak ve satıcılar, indirim oranını buna kadar bildiri edecek. Mesela fiyatı bin lira olan bir ürün son 30 gün içinde yüzde 20 indirimle 800 liraya satılmışsa; mağaza yeni indirim kampanyasında yüzde 70 indirim ilan ettiğinde ürüne fiyatı 1000 lira yok; 800 lira olacak. Bu Nedenle üründe yüzde 70 indirimi ya 800 lira üzerinden yapacak ve satış fiyatı 240 lira olacak ya da tüketiciye 300 liraya satmak istiyorsa indirim oranını 800 lira üzerinden ilan edip, ‘yüzde 37.5 indirim’ demesi gerekecek. Giyim, elektronik, kozmetik, pabuç gibi binlerce ürünün satıldığı mağaza ve marketlerde sahte indirimli her bir etiket için 615 lira canice kesilecek; bir mağazada bu şekilde 100 adet üründe sahte indirim gösteriliyorsa o mağazaya toplamda 61 bin 500 lira ceza verilecek. ‘Binlerce üründe fantastik indirim’ diyenler içinse bu suç oluşturan 615 bin liraya çıkacak.
1 Mart’ta yürürlükte
Tüketicinin sahte indirim kampanyalarıyla kandırılmasına durdurmak üzere birincil mevzuat değişikliği 1 Şubat’ta Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nde yapıldı. Burada indirim miktarı hesaplanırken, indirimli fiyattan bir önceki fiyatın başlıca alınacağı hükmü kaldırıldı. Bunun yerine “Bir mal ya da hizmetin indirimden önceki satmak fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan asgari fiyat başlıca alınır. Meyve ve sebze gibi tez bozulabilen mallara ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken, kesilmiş fiyattan bir önceki fiyat başlıca alınır. Bu hususlara ilişkin kanıt külfeti reklam verene aittir” hükmü eklendi. Bu hüküm, geçen günkü Resmi Gazete’de yayımlanan Etiket Yönetmeliği’ne de girdi.
Ambalaj hariç tartılmalı
Bakanlık dün yönetmelikte ayrıca ‘satış fiyatı’ tanımını değiştirirken, ‘net miktar’ tanımı ekledi. Buna tarafından “Satmak fiyatı: Satılan bir malın net miktarı üzerinden hesaplanan tüm vergiler dahil peşin fiyatını ya da sunulan hizmetin bütün vergiler dahil peşin fiyatı” olarak belirlendi. Net miktar ise “Ambalajlı malın, ambalaj malzemesi ve mal ile birlikte ambalajlanan diğer malzemeler hariç miktarı” olarak tanımlandı.
Yetkililer, bir takım mahsul paketlerinin, tüketicinin alışılmış olduğu boyutlarda olmasına rağmen, içindeki ürün miktarının azaltıldığını veya baklava, et, pasta gibi ürünlerin ambalajlarıyla birlikte tartılarak, tüketiciye baklava fiyatından kutu; et fiyatından köpük tabak satıldığını belirttiler. Yetkililer, ‘net arz’ tanımı getirilerek bu cins ürünlerin tüketiciye ambalaj hariç tartılarak satılması; birim fiyatının da ambalaj hariç açıklanması gerektiğine dikkat çektiler. Yönetmelikle hem depozitolu ürünlerin etiketinde, ambalaj fiyatının yani depozito tutarının da belirtilmesi zorunluluğu getirildi
Aldatıcı reklama sıkı takip
Sahte indirilmiş etiketlere uygulanan cezaların yanı sıra tüketiciyi yanıltıcı ticari reklamlar ve haksız ticari uygulamalar da Reklam Kurulu aracılığıyla cezalandırılıyor. Yanıltıcı ticari reklam yerel düzeyde yayınlama yapan televizyon kanalı aracılığı ile gerçekleşmişse 31 bin 136 lira; ülke genelinde yayınlama yapan televizyon kanalı aracılığıyla gerçekleşmişse 622 bin 853 lira olarak uygulanıyor. Bu reklamlar ülke genelinde süreli yayın yoluyla yapılmışsa 311 bin 426 TL, ülke genelinde yayınlama yapan radyo ve internet aracılığıyla gerçekleşmişse 155 bin 712 TL, yerel düzeyde radyo ve kısa mesaj veya diğer mecralar yoluyla yapılmışsa 15 bin 566 TL para cezası veriliyor.
Fahiş zamma 100 bin, stokçuya 2 milyon ceza
Resmi Gazete’de yayımlanan bir öteki değişim de Perakende Kanunu’ndaki değişikliğe paralel Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nde yapıldı. Bu Nedenle Reklam Kurulu’nca piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunan üretici, tedarikçi ya da perakendecilere, marketlere verilen 50 bin ila 500 bin liraya dek olan para cezasının daha aşağı sınırı 100 bin liraya, üstteki sınırı da 2 milyon liraya yükseltildi. Ürünleri yanına varılmaz pahada fiyatla satmanın cezası da 10 bin ila 100 bin lira olarak kaldı.